เชื่อมรอยต่อศิลปะพุกามสู่ล้านนา The Connection of Bagan arts to Lanna

Abstract

บทความนี้นำเสนอความเชื่อมโยงระหว่างรูปแบบพุทธศิลปะระหว่างอาณาจักรพุกามที่ตั้งอยู่ในเขตมัณฑะเลย์ ประเทศเมียนมาร์กับอาณาจักรล้านนาบริเวณภาคเหนือของประเทศไทย อาณาจักรพุกามเริ่มต้นขึ้นจากพระเจ้าอโนธรามังช่อได้ปราบมอญและรวมพม่า ก่อตั้งเป็นอาณาจักรพุกามเมื่อพ.ศ.1587 ในรัชสมัยพระเจ้าจั่นซิตา เป็นสมัยที่พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุด ซึ่งพุทธศิลปะแบบพุกามที่สำคัญประกอบด้วย 5 แห่ง ดังนี้ 1) วัดมนูหะ 2) วิหารสัพพัญญู 3) เจดีย์ติโลมินโล       4) เจดีย์ชเวสิกอง และ 5) เจดีย์อโลพยี สำหรับเส้นทางที่ศิลปะพุกามเข้าสู่ล้านนา มีด้วยกัน 4 เส้นทาง ได้แก่ 1) ลำพูน ติดต่อรับวัฒนธรรมทางศาสนาจากเมืองมอญตอนใต้ของพม่าและพุกามพบจารึกที่เมืองหริภุญชัย 2) เชียงใหม่ พระเจ้ามังรายได้ยกทัพไปตีเมืองพุกาม กษัตริย์พุกามยอมสวามิภักดิ์แต่โดยดี จึงได้ขอช่างต่าง ๆ ประมาณ 500 ครัวเรือนกลับมาอยู่ยังเมืองล้านนา ศิลปะพุกามจึงเข้ามายังเมืองเชียงใหม่นับตั้งแต่นั้น 3) ลำปาง มีสถาปัตยกรรมที่รับเอาอิทธิพลศิลปะพุกามเข้ามาคือ วิหารพระเจ้าพันองค์และมีการประดิษฐานพระพุทธรูป 4 องค์ หันพระปฤษฎางค์เข้าหากัน ซึ่งเป็นที่นิยมในศิลปะพุกามของพม่า 4) เชียงแสน เป็นยุคราชวงศ์มังรายปกครองเมืองเชียงแสน ในปลายราชวงศ์ถูกพม่าปกครองยาวนานถึงสองร้อยกว่าปี ทำให้พุทธศิลป์ล้านนามากมายได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะพุกาม