บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่อง “หลวงพ่อเพ็ชร์ : สื่อพุทธศิลป์ที่มีอิทธิพลต่อประชาชนในเขตอำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์” มีวัตถุประสงค์ในการวิจัย ๓ ข้อ คือ (๑) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา และความสำคัญของหลวงพ่อเพ็ชร์ อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ (๒) เพื่อศึกษาสื่อพุทธศิลป์ของหลวงพ่อเพ็ชร์ อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ (๓) เพื่อศึกษาอิทธิพลของหลวงพ่อเพ็ชร์ที่มีต่อประชาชนในอำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ ผลการวิจัยพบว่า

(๑) พระพุทธรูป “หลวงพ่อเพ็ชร์” เป็นพระพุทธปฏิมาหล่อขึ้น เนื้อทองสัมฤทธิ์    (สีนาค) ตลอดทั้งองค์ ทรงประทับพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิเพ็ชร์ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นมาตั้งแต่ในครั้งสมัยเชียงแสน หรือที่เรียกกันในวงการพระพุทธรูปว่า “พระพุทธรูปบางเชียงแสนสิงห์ ๑” ถูกค้นพบเมื่อปีมะเส็ง เบญจศกพระพุทธศักราช ๒๔๓๖ ร.ศ. ๑๑๒ โดยหลวงพ่ออุปัชฌาย์ด้วง และได้มอบถวายองค์พระพุทธรูปไว้ที่วัดวังเตาหม้อ (วัดท่าถนน) ด้วยองค์พระพุทธรูปทรงประทับนั่งด้วยพระอิริยาบถในท่านั่งขัดสมาธิเพ็ชร์ จึงได้ตกลงใจถวายพระนามแก่พระพุทธรูปองค์นั้นว่า “หลวงพ่อเพ็ชร์” เช่นเดียวกับชื่อของเจ้าอาวาสวัดวังเตาหม้อ (วัดท่าถนน) ในสมัยนั้น และด้วยเหตุดังกล่าวมาพระพุทธรูปองค์นี้จึงได้รับพระนามที่เรียก และเป็นที่รู้จักกันไปทั่วว่า “หลวงพ่อเพ็ชร์” สืบเนื่องติดต่อกันจนตราบกระทั่งทุกวันนี้

(๒) พุทธศิลป์เป็นงานด้านศิลปะที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาที่สร้างขึ้นด้วยจุดมุ่งหมายทางพระพุทธศาสนาทางใดทางหนึ่ง ได้พยายามสร้างขึ้นด้วยแรงกาย และกำลังความคิด ก่อให้เกิดศิลปกรรมที่สร้างขึ้นรับใช้พระพุทธศาสนาโดยตรง พระพุทธรูปหลวงพ่อเพ็ชร์เป็นพระพุทธปฏิมากรรมที่หล่อขึ้นด้วยเนื้อทองสัมฤทธิ์ตลอดทั้งองค์ ทรงประทับพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิเพ็ชร์    มีพระพุทธลักษณะงดงามมากเป็นพิเศษพระพักตร์ของพระองค์ท่านฉาบด้วยความอิ่มเอิบ มีขนาดหน้าตักกว้าง ๓๒ นิ้วฟุตครึ่ง (๑ ศอกเศษ) ส่วนสูงจากฐานที่ประทับนั่งถึงสุดยอดพระเกศสูงประมาณ ๔๑ นิ้วฟุต พระพุทธรูปองค์นี้ประดิษฐานอยู่ในวิหารโดยเฉพาะเรียกกันว่า “วิหารหลวงพ่อเพ็ชร์”  อยู่ในวัดท่าถนน อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นศิลปะผสมผสานกันถึง ๓ ชาติ คือ หลังคาเป็นเก๋งจีน แล้วก็มีราหูอมจันทร์ซึ่งเป็นศิลปะอินเดียติดอยู่ที่หน้าปัน และหลังวิหารจะมีเทพพนมซึ่งเป็นศิลปะไทยติดอยู่หน้าปัน ด้านหน้าของวิหารด้านนอก ภายในวาดรูปศิลปะผสมไทย – จีน

 

(๓) หลวงพ่อเพ็ชร์มีอิทธิพลต่อประชาชนในอำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์ ทั้งในด้านความเลื่อมใส เพียงได้มาเห็นพุทธลักษณะของหลวงพ่อเพ็ชร์ที่มีความงดงาม สง่างาม พระพักตร์ที่อิ่มเอิบ ทำให้ผู้ที่เข้ามาสักการะบูชาเกิดความเลื่อมใสศรัทธา ด้านคุณค่าทางจิตใจ ไม่ว่าจะสุขหรือทุกข์ เมื่อได้มีโอกาสไปกราบสักการะบูชาก็จะทำให้มีความสุข และรู้สึกปลอดภัยมีที่พึ่งทางใจ ด้านความคุ้มครอง เมื่อเวลาประกอบสัมมาอาชีพหรือเดินทางไกล ก็จะไปกราบไหว้ขอพรส่วนมากก็จะได้สมปรารถนา ค้าขายดี เดินทางด้วยความปลอดภัย ปราศจากภัยอันตรายต่างๆ ด้านอภินิหาร แสดงให้เห็นประจักษ์ชัดเจนหลายครั้งไม่ว่าจะเป็นเหตุการณ์ไฟไหม้อุตรดิตถ์หรือเกิดภัยธรรมชาติ หลวงพ่อเพ็ชร์ก็แสดงอภินิหารช่วยเหลือให้สิ่งที่เป็นภัยร้ายแรงกลายมาเป็นเพียงภัยเล็กน้อย ด้านสมปรารถนา ประชาชนส่วนใหญ่จะเข้าไปกราบไหว้ขอพรให้มีความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงาน การเงิน โชคลาภ และสุขภาพก็ได้สมปรารถนา

คำสำคัญ: หลวงพ่อเพ็ชร์, สื่อพุทธศิลป์, อิทธิพล

 

Abstract

There were three objectives of this research: 1) to study history and the importance of Luang Phor Petch Muang District, Uttaradit Province, 2) to study a media of the Buddhist art of Luang Phor Petch Muang District, Uttaradit Province, and 3) to study the influence of Luang Phor Petch to people in Muang District, Uttaradit Province. This research was a qualitative research by documentary and In-depth interviews methods. The results were as follows:

1) Luang Phor Phetch : the Buddha imagewas casted from bronze throughout the body. Impressed by the sitting meditation. Assumed to have been built since the Chiang Saen period or in the Buddha image group call that "Buddha image of Chiang Saen Singha 1". It was discovered in the year of the snake. In BE. 1836 AD 112 duration of approximately 5 months or 6 months by the MahaTheraDuang and The Buddha image is presented at the Wat Wang Toe Moe (Wat ThaThanon) with the Buddha sitting in the sitting posture sitting meditation, that given the name of the Buddha image is "Luang Phor Petch" as well as the name of the abbot Wat Wang Toe Moe (Wat ThaThanon) in those days. And because of this, the Buddha was given the name of the Buddha image and is known throughout "Luang Phor Petch" continuity consecutive until today.

2) The Buddha image "Luang Phor Petch" is a beautiful Buddhist art media. It was casted from bronze throughout the body. Impressed by the sitting meditation. His face was plastered with gratitude. The lap width of 32 inches             (1 cubit), height from the base of the seat to the top of the height of about 41 inches. This Buddha image is enshrined in the special sanctuary, especially called. "Vihara Luang Phor Phet" in Wat ThaThanon, Muang District, Uttaradit Province. It is a combination of three countries, the roof is a china, Giant eating moon is an Indian art, is located at the front, and behind the sanctuary, there is a Thai art in the front. In the inside has a Thai-Chinese Painting.

3) Luang Phor Petch has a very influential to the people in Muang District. Uttaradit Province; The Beliefs: when they see the very beautiful Buddha’s character of Luang pho petch Buddha image and come to worship, they have the beliefs; Valuable of mind:Whether happiness or suffering. When you have the opportunity to worship, it will make you happy and feel safe to rely on the mind; The Protection: At the time of business or career. They will pay homage to most blessings, it would be good trading with safety; The supernatural: it can be seen clearly whether the fire or natural disaster in Uttaradit province. Luang Phor Petchis showing the supernatural, helping to turn things into serious danger, becoming a little danger. Achieving goals: most people will pay homage to the blessings of advancement in finance, fortune, and health.

Luang Phor Petch, A Buddhist Art Media, Influencing