ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการวิเคราะห์ผลกระทบในการออกกฎหมาย(Regulatory Impact Assessment : RIA) ตามมาตรา ๗๗ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ (LAW PROBLEMS OF REGULATORY IMPACT ASSESSMENT: RIA ACCORDING TO SECTION 77 OF CONSTITUTION OF...)

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการวิเคราะห์ผลกระทบในการออกกฎหมาย (Regulatory Impact Assessment หรือ RIA) ตามมาตรา 77 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 เพื่อให้ได้แนวทางในการพัฒนาปรับปรุงคุณภาพของกฎหมาย อันจะนำมาซึ่งกฎหมายที่ดี มีคุณภาพ และมีแนวทางการปฏิบัติที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน โดยผู้ศึกษาได้เสนอแนวทางที่เหมาะสมกับประเทศไทย ได้แก่ การเสนอให้มีการจัดทำร่างกฎหมายรองรับมาตรา 77 ในรูปแบบของพระราชบัญญัติแทนการใช้มติคณะรัฐมนตรีในปัจจุบัน การให้ผู้มีสิทธิเสนอร่างกฎหมายที่ควรจัดทำ RIA ไม่ใช่มีเพียงเฉพาะหน่วยงานของรัฐเท่านั้น แต่ควรรวมถึงกรณีประชาชนและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่ควรจัดทำ RIA ประกอบการจัดทำร่างกฎหมายด้วย โดยให้สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร สำนักงานคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย และสถาบันพระปกเกล้า เป็นหน่วยงานที่ให้ความช่วยเหลือประชาชนในการจัดทำและเสนอร่างกฎหมาย รวมถึงการจัดทำ RIA ด้วย สำหรับกรณีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เสนอให้สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรเป็นผู้ช่วยเหลือในการจัดทำร่างกฎหมายและการจัดทำ RIA สำหรับผู้รับผิดชอบในการประเมินผลสัมฤทธิ์ในการออกกฎหมายนั้น ควรให้เป็นหน้าที่ของผู้รักษาการตามกฎหมายฉบับนั้น โดยมีหน่วยงานของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาที่เป็นหน่วยงานเดียวกันกับหน่วยงานที่จัดทำการวิเคราะห์ผลกระทบในการตรากฎหมายเข้ามามีส่วนร่วมในการประเมินสัมฤทธิ์ในการออกกฎหมาย และเปิดโอกาสให้หน่วยงานภายนอก หรือผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งเป็นบุคคลภายนอกเข้ามาร่วมทำการประเมินผลสัมฤทธิ์ในการออกกฎหมายด้วย ส่วนในเรื่องประเภทของกฎหมายที่ต้องจัดทำ RIA นั้น ควรจัดทำ RIA กับกฎหมายในระดับพระราชบัญญัติ ได้แก่ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ และประมวลกฎหมาย โดยต้องเป็นกฎหมายลักษณะเนื้อความ ในกรณีของกฎหมายลำดับรอง หากเนื้อหาของของกฎหมายลำดับรอง มีผลกระทบต่อประชาชนโดยส่วนรวมแล้ว ก็ควรจัดให้มีการรับฟังความคิดเห็นของผู้เกี่ยวข้องก่อนการออกกฎหมาย และควรกำหนดให้ทำการประเมินผลสัมฤทธิ์ของพระราชกำหนดเพื่อเป็นการทบทวนภายหลังจากที่กฎหมายใช้บังคับแล้ว