พลวัตทางพระพุทธศาสนาในพิธีสืบชาตาจังหวัดน่าน

Abstract

บทคัดย่อ

            บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความเป็นมาของพิธีสืบชาตาล้านนาจังหวัดน่าน 2) เพื่อศึกษาแนวคิดและคุณค่าของพิธีสืบชาตาล้านาในจังหวัดน่าน และ 3) เพื่อวิเคราะห์พิธีสืบชาตาล้านนาในจังหวัดน่านเชิงพลวัตพระพุทธศาสนา โดยเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ

            ผลการวิจัยพบว่า

            1. ความเป็นมาของพิธีสืบชาตาจังหวัดน่าน พบว่า ความเชื่อเรื่องผี ได้รับอิทธิพลจากศาสนาพราหมณ์มีความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ ต่อมานับถือพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นพระพุทธศาสนาผสมกับไสยศาสตร์ มีตำนานจากรับแนวคิดจากธรรมบทเรื่องอายุวัฒนกุมาร มีการสืบชาตา 3 อย่าง ได้แก่ สืบชาตาคน สืบชาตาบ้าน สืบชาตหมู่บ้าน หรือเมือง มีเครื่องสืบชาตาหลายประการซึ่งแฝงด้วยปริศนาธรรมมีหลักคิดคติสอนใจที่มีความหมายอย่างลึกซึ้ง เป็นประเพณีที่คนเมืองน่านนิยมสืบชาตาธรรมดากับชาตาหลวงทำกันในโอกาสสำคัญ

            2. แนวคิดและคุณค่าของพิธีสืบชาตาจังหวัดน่าน พบว่า มีแนวคิดที่ได้รับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์มาก่อน ต่อมาได้ประยุกต์เอาพิธีสืบชาตามาเป็นพิธีของพระพุทธศาสนา และมีคุณค่าพิธีสืบชาตาล้านนา 5 ด้านประกอบด้วย 1) ด้านประเพณี 2) ด้านจิตวิทยา 3) ด้านหลักธรรมพระพุทธศาสนา และ 4) ด้านปริศนาธรรม 5) ด้านการสร้างจิตสำนึกอนุรักษ์ธรรมชาติสิ่งแวดล้อม

            3. การวิเคราะห์พิธีสืบชาตาของชาวล้านนาจังหวัดน่านเชิงพลวัตพระพุทธศาสนา พบว่า พลวัตตามยุคประวัติศาสตร์จังหวัดน่าน ได้ 3 ยุคดังนี้ 1) ยุครัฐอิสระปกครองตนเอง  2) ยุคที่เป็นส่วนหนึ่งของล้านนา 3) ยุคที่ถูกผนวกเป็นสยาม (สมัยร.5) และ ยุคที่เป็นจังหวัดน่านของไทยปัจจุบัน ประกอบไปด้วย 1) พลวัตการผสมผสานระหว่างความเชื่อผี พราหมณ์  และพระพุทธศาสนา 2) พลวัตสถาปนาอำนาจนำพิธีกรรมของพระสงฆ์ โดยจำแนกการพลวัต ได้แก่ (1) ด้านเจ้าพิธี (2) ด้านรูปแบบพิธีกรรม (3) ด้านบทสวดและคำสอน(๔) ด้านการปรับพิธีสืบชาตาตามสถานการณ์ (5) การสร้างเครือข่ายพิธีสืบชาตา และ (6) ด้านการสร้างวาทกรรมพิธีสืบชาตา

ABSTRACT

          The objectives of this article were 3 objectives: 1) to study the origin of Lanna history of Life Sustaining Ritual, 2) to study the concept and value of Lanna Life Sustaining Ritual and 3) to analyze Lanna Life Sustaining Ritual in Nan province for the dynamics of Buddhism. It was qualitative research.

           The results showed that: 1. History of the life sustaining ritual in Nan Province, it is found that there is a legend from receiving the concept from the dharma chapter on Ayuvatthanakumar. There are 3 types, namely, life sustaining ritual of people, houses, villages and cities. There are many kinds of life sustaining ritual tools, hidden with riddles with deep meanings. It is a tradition that the people of Nan like to make the common and the royal life sustaining ritual on important occasions.

           2. Concepts and values of the life sustaining ritual in Nan Province, it was found that the concept was a ceremony of Lanna people since ancient times in Nan province. It had got influenced of the believe of ghosts, Brahmanism later, when they had believed in Buddhism, they applied the Life Sustaining Ritual as a ceremony of Buddhism. And there were 5 aspects of the values of Lanna Life Sustaining Ritual, namely: 1) Tradition values, 2) psychological, 3) the value of Buddhist principles, 4) the value of Dhamma puzzles, and 5) The value of creating awareness of the conservation of the natural environment.

            3. As for the analysis of the Lanna succession ceremony in Nan province based on Buddhism dynamics, it was found that the historical dynamics of Nan Province can be divided into 3 periods as follows: 1) the era of the autonomous state, 2) the era that was part of Lanna, 3) the era that was annexed to Siam (the reign of King Rama V) and the era that was Nan Province of Thailand today, consists of: 1 ) The dynamics of the combination of animism, Brahmanism and Buddhism, 2) The dynamics of establishing the power to lead the rituals of the monks. There were classified as (1) the ceremonial dynamics, (2) the ceremonial style dynamics, (3) the chant and teaching dynamics, (4) the dynamics of adjusting the Life Sustaining Ritual according to the situation, (5) the dynamics of building a network of Life Sustaining Ritual, and (6) The dynamics of creating discourse on Life Sustaining Ritual.